Fırkadan maksat, millet evlâdından bir kısmına, ahâlî sınıflarından bazılarına, diğer evlat ve sınıflarından bazılarına, diğer evlat ve sınıfların zararına menfaat temin etmek değildir. Belyi bonlardan ayrı ve hâriç olmayıp halk nâmı altında bulunan umum milleti müşterek ve müttehit bir sûrette müşterek ve umûmî, hakîkî refâha isal için faaliyete girmektir.
Hakimiyet-i milliye esâsı üzerinde tedvîr olunan, medenî devletlerde kabul edilmiş ve fiilen cârî bulunan esas, milletin âmâl-i umûmiyesini âzamî temsil eden ve bu âmâlin taallûk ettiği menâfi ve îcâbâtı, en yüksek kudretle ve salâhiyetle yapabilecek zümre-i siyâsîyenin, umûr-u devletin idaresini deruhte etmesi ve bunun en yüksek liderinin duş-ı mesûliyetine tevdî etmesi prensibinden ibârettir.
Muhterem efendiler, pek güzel bilirsiniz ki; sultanlarla, halîfelerle idare olunmuş ve olunan memleketlerde vatan için, millet için en büyük tehlike, sultanların ve halîfelerin düşmalar tarafından satın alınmalarıdır. Bu, ekseriya sühûletle kabil-i temîn olmuştur. Meclislerle idâre olunan memleketlerde de en mühlik cihet, bazı mebusların ecnebî meclislerine kadar dâhil olmak yolunu bulabilen vatansızlara tesâdüf etmenin müsteb’at olmayacağına, tarihin bu bâbtaki misalleriyle hükmetmek zarûrîdir. Bunun için millet, vekillerini intihap ederken çok dikkatli ve kıskanç olmalıdır. Milletim hatâdan sıyâneti için yegâne sâlim çare, efkâr ve ef’âliyle milletin itimâdına mazhar olmuş siyasî bir fırkanın intihapta millete delâlet etmesidir. Alelumum efrâd-ı milletin namzetliklerini ortaya atan her şahıs hakkında medâr-ı hüküm olacak mesuk mâlûmat ve musip reye mâlik bulunacağını kabul etmek nazarî olarak farz olunsa bile, bunun muhz-ı hakîkat olmadığı, tecrübelerin tecrübeleriyle gayri kabil-i inkâr bir bedâhat olmuştur.
Siyasî hayatımızda karşılıklı faaliyetin feyizli inkişafları, ancak vatandaşlar arasında düşmanlık husûlüne mahal verilmemesiyle temin olunabilir. Bunun çareleri, fırkaların içine girebilecek gayrisamimi ve gizli maksatlı unsurların, kanun fevkinde netice isteyen emel sahiplerinin bütün milletçe menfur görülmesi ve bir de Cumhuriyet esası üzerinde çalışan fırkalarca bu gibilerin faaliyetlerine daima uzak kalınmasıdır.
Takip edilen gayeler hiçbir zaman şahsî olmamalıdırlar. Geçmiş sistemlere takılanlar ve an’anelerden sıyrılmayanlar hiçbir zaman moderm bir devlet bina edemezler.
